Η Άλως του Γαλαξία
Η Άλως του Γαλαξία
Η διάμετρος του δίσκου του Γαλαξία μας είναι λίγο μεγαλύτερη από 100 χιλιάδες έτη φωτός και περιέχει μερικές εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια, αέριο και σκόνη. Το μεγαλύτερο μέρος της μάζας του όμως, βρίσκεται έξω από το δίσκο. Η μάζα αυτή βρίσκεται σε μια περιοχή του Γαλαξία, η οποία είναι γνωστή ως Γαλαξιακή Άλως.
Η άλως έχει σφαιρικό σχήμα, και το υλικό που την αποτελεί, κατανέμεται αρκετά ομοιόμορφα σε όλο τον όγκο της. Αρκετά αστέρια βρίσκονται στην άλω, αλλά όχι τόσο πολλά όσο στον δίσκο. Επίσης, σχεδόν όλα είναι εξαιρετικά γηραιά άστρα. Τα θερμά και λαμπρά άστρα, μεγάλης μάζας, έχουν σύντομο κύκλο ζωής, οπότε όποια γεννήθηκαν στην άλω, έχουν ολοκληρώσει προ πολλού τον κύκλο ζωής τους. Έτσι στην άλω υπάρχουν μόνο λιγότερο λαμπρά, μικρής μάζας αστέρια. Πολλά από αυτά σχηματίζουν μεγάλες, σφαιρικές δομές, γνωστές ως "Σφαιρωτά Αστρικά Σμήνη". Όλα αυτά αποτελούν το ένα μέρος της άλω που ονομάζεται Αστρική Άλως.
Η άλως περιέχει επίσης μια τεράστια ποσότητα διάχυτου θερμού αερίου. Μάλιστα, κάποιες μελέτες προτείνουν ότι μπορεί να έχει μάζα ίση με τη μάζα ολόκληρου του δίσκου. Αυτό ονομάζεται Γαλαξιακή Κορώνα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα σπειροειδούς γαλαξία όπου είναι εύκολα διακριτός τόσο ο δίσκος του όσο και η άλως του, είναι ο Γαλαξίας Σομπρέρο.
© ASA/ESA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)
Ωστόσο, το κύριο συστατικό της άλω δεν είναι ορατό από κανένα τηλεσκόπιο και αυτό είναι η σκοτεινή ύλη! Αν και η Άλως Σκοτεινής Ύλης δεν είναι ανιχνεύσιμη, αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη της λόγω της βαρυτικής έλξης που ασκεί στα αστέρια του Γαλαξία.
Με βάση την παρατηρήσιμη μάζα του Γαλαξία, όσο πιο μακριά βρίσκεται ένα αστέρι από το κέντρο του, θα πρέπει να έχει όλο και μικρότερη ταχύτητα κινούμενο γύρω από αυτό. Όταν όμως μετρήσαμε τις ταχύτητες αστεριών σε διάφορες αποστάσεις από το κέντρο του Γαλαξία, παρατηρήσαμε ότι η ταχύτητα τους παραμένει σχετικά σταθερή, ανεξάρτητα από την απόσταση τους από το κέντρο. Έτσι θα έπρεπε να υπάρχει μάζα την οποία δεν βλέπουμε. Αυτή είναι η μάζα της Άλω Σκοτεινής Ύλης!
Καλλιτεχνική απεικόνιση της άλως του Γαλαξία γύρω από τον δίσκο.
Το σφαιρωτό αστρικό σμήνος NGC2808 | © NASA, ESA, A. Sarajedini (University of Florida) and G. Piotto (University of Padua (Padova))